17 oktober Stilleven Schilderen

Stilleven schilderen met Hans Dingjan, docent aan de academie, afdeling illustratie
samen met Jasper Rietman, 4e jaars student illustratie

I had a flashback of something that never existed

'Drawing from the Modern: 1880-1945' ,Museum of Modern Art, 2004

Louise Bourgeois
Inmiddels 98 jaar oud, geboren in 1911 (française), woont en werkt nog steeds in New York City.

Bourgeois is een kunstenaar die pas laat naam maakte met haar werk. Om de een of andere onduidelijke reden werd de kwaliteit van het werk pas gezien en erkend toen Bourgeois al ruim 50 jaar oud was.

Louise Bourgeois is leuk, een tik ondeugend, erg zelfbewust en intelligent.
In de documentaire die Nigel Finch in de jaren negentig over haar maakte komt alles over Louise Bourgeois aan bod. Het is een intiem portret waarin Finch haar op de huid zit, en Louise hem toelaat zonder reserve.
Ze vertelt openhartig over haar jeugd en over haar vader die vreemdging met de nanny.
Ze vertelt hoe ervaringen in haar jeugd haar werk beïnvloed hebben en nog steeds beïnvloeden.

In de documentaire spreekt ze over de motivatie voor haar werken, ze vertelt dat ze boos is, woedend eigenlijk. Door de documentaire heen zien we haar dan ook regelmatig werk vernietigen, en vertelt haar assistent dat hij haar werk regelmatig voor haar destructieve impulsen moet behoeden.

Ontroerend is het om te zien hoe Bourgeois met liefde over haar werk en leven vertelt.
Ze vertelt vol compassie naar zichzelf toe, ze toont begrip voor haar onvolkomenheden en integreert dat begrip in haar beelden.
Maar, hoe therapeutisch verantwoord dit ook mag zijn, het verhaal is niet het enige dat interessant is aan het werk.

Het werk is divers, er zijn prachtige intieme tekeningen zoals de tekening die hierboven te zien is. Een tekening die volledig op zichzelf kan bestaan, een tekening die van ver lijkt te komen en zicht biedt op een andere ruimte, een andere wereld.


Meer bekend zijn de grote installaties van 'cellen', en de installaties met gigantische spinnen. Installaties die gaan over de verhoudingen tussen mensen, in het bijzonder haar en haar familie leden. Grote glazen bollen die symbool staan voor de mensen die volledig in hun eigen wereld opgesloten zitten en elkaar niet kunnen horen of begrijpen.

Het zijn emotionele beelden, vol van betekenis en verdriet.
Maar ze zijn tegelijk ook spannend, vol passie en indrukwekkend.
Bourgeois is een kleine vrouw, die grootse dingen gemaakt heeft.
Een kunstenaar die haar leven als voedingsbodem gebruikt voor het werk dat ze maakt.
De bron is onuitputtelijk, elke dag is er een om te werken.
Werken is leven, leven om te werken.


In de Fundatie in Zwolle was recent een tentoonstelling van 'Artist Books' te zien en daar liep ik onvermoed tegen een kunstenaarsboek van Bourgeois aan. Een boek waarvan alle bladen apart opgehangen waren, prachtige bladen met stoffen en geweven draden, ontroerend, gevoelig en subtiel.
Ik werd getroffen, en nog meer geraakt door de tekst die in het midden hing:


"I had a Flashback of something that never existed"
louise bourgeois


Dit omvat het onuitsprekelijke, dat wat ik niet kon verwoorden en waarvan ik ook niet wist of er woorden voor waren: het vermoeden van dát waardoor je maar blijft werken. Omdat je weet dat het er is, moet zijn, bestaat of bestaan heeft.
Elke dag verlang je weer naar het maken van dat wat je eigenlijk al gezien hebt, en voor een theoreticus zullen deze woorden wellicht dramatisch klinken. Maar voor mij, als 'kunstenaar' (ik houd niet van de term kunstenaar, goede kunstenaars vertonen geen kunsten, maar laten het leven zien....maar hoe noem je dat dan? bij gebrek aan beter, dus deze benaming 'kunstenaar') is het een verademing om in woord te zien wat in het hart voelbaar is. Een diep verlangen, terug naar iets wat je onmiddelijk herkent als het zich in je werk of in ander werk aan je voordoet. En bij Louise doet het zich voor, en is het een grote bron van inspiratie.


Louise Bourgeois is fantastisch.
Ongenuanceerd, en alleen maar mijn mening
maar ze is het gewoon:
fantastisch

De ruimte in de mens: Voyager Golden Record

In 1977 lanceerde Nasa Voyager 1 en 2. Aan boord van Voyager bevonden zich metalen platen, grammofoon platen. Deze platen bevatten informatie over het leven hier op aarde. De platen staan ook wel bekend als 'Voyager Golden Record'.

De informatie was bedoeld voor buitenaardse levensvormen, die intelligent genoeg zouden zijn om onze informatie te lezen en te begrijpen. Het was een hoopvolle missie, waarin rekening gehouden werd met het feit dat de aarde misschien al niet meer zou bestaan tegen de tijd dat de informatie over ons mensen en onze wereld de buitenaardse intelligentie zou bereiken.
De boodschap van de toenmalige secretaris generaal van de VN op de plaat, gericht aan hen die de platen ontcijferd en bekeken hebben duurt 1 minuut en eindigt met de volgende woorden:
'and it is with humidity and hope that we take this step'

Prachtig,
with humidity and hope
Bescheidenheid en hoop.
Prachtig.

Op de plaat staan meer dan 100 afbeeldingen, de afbeeldingen variëren van prachtige foto's van de aarde, tot in diagramvorm weergegeven omschrijvingen van bijvoorbeeld ons DNA of de conceptie.
De platen bevatten prachtige stukken muziek, variërend van een russisch koor tot een stuk van Bach.
Alles bij elkaar geeft de Voyager Golden Record een zeer evenwichtig beeld van ons leven hier. Er is grondig nagedacht over de vraag hoe je een beeld van de mens de ruimte instuurt.

Curieus echter was het gevoel nadat ik de inhoud van de plaat meerdere keren bekeken had.
De reeks beelden geeft een hoop technische informatie over hoe ons lichaam in elkaar steekt, en de foto's geven een indrukwekkend beeld van onze leefomgeving.

Maar is dat wat het is om mens te zijn?
Ik besef dat ik een handicap heb in de evaluatie van dit materiaal.
Ik kijk als kunstenaar, ik kan de volgende vraag maar niet uit mijn hoofd krijgen....
Wat maakt een mens tot mens?
Hoe kan het dat op de plaat verder niet de relatie tussen voelen en denken, en denken en handelen is weergegeven?
Van de muziek kun je zeggen dat dit het dichtst in de buurt komt van het weergeven van een relatie tussen voelen, denken en handelen.
Ook het gebaar om een beeld van onszelf de ruimte in te sturen zonder te weten wat er van komt, getuigt van ambitie, nieuwsgierigheid en intelligentie.
We blijken ook behulpzaam, omdat we een naald bijgevoegd hebben en apparatuur plus gebruiksaanwijzing om de plaat te kunnen beluisteren en bekijken

Ik mis oorlog op deze plaat.
De vernietigingsdrift en de heerszucht.
De noodzaak van de dood.

Eigenlijk is het geen representatief beeld van wat we zijn: het is een beeld van wat we op ons best zijn.
Onwaarschijnlijk onrealistisch.

Maar ondanks dat is de Voyager Golden Record een prachtige set platen.
De videokunstenaar Steve McQueen heeft de film 'Once Upon a Time' gemaakt waarin hij de diagrammen zoals die gemaakt zijn door Jon Lomberg, als uitgangspunt genomen heeft en de beelden transformeert en vertraagd, vergroot en benadrukt heeft.
Het effect van deze behandeling is onder andere dat McQueen de relatie van de beelden onderling duidelijk maakt.
Bijvoorbeeld het idee van evolutie kun je wel min of meer bevatten door het zien van een opeenvolging van grafische beelden, maar de betekenis van dat wat evolutie is....dat zie je niet.
Dat we rechtop lopen, dat onze hersenen complexere functies hebben gekregen, dat we ons als mensheid ontwikkelen tot op het punt waarop we ons afvragen

is there anybody out there?

dat is een wonder
dat we in staat zijn, als mensheid om een beeld van onszelf de interstellaire ruimte in te sturen
dat is onbeschrijflijk
en het is mooi dat een dergelijke poging ook de vraag triggert, wat het dan precies is, dat mens zijn

hoe zou je een beeld van de mens kunnen maken en hem daarmee volledig recht doen? Hoe ziet dat eruit?
maak een beeld, geef een beeld en uploaden maar!
of stuur ze naar mijn mail en ik plaats ze!

3 oktober Praktijkles

Praktijkles 3 oktober
Gastdocent: Jeroen Molenaar

werken vanuit het platte vlak, een tekening: naar een ruimtelijke vertaling, ruimtelijke vorm

Praktijkles 3 oktober

docent: Harro van Aalderen

werken met een sjabloon