dinsdag 29 september 2009

Waar is de rotzooi, het geknoei, de spanning?

Wat je vaak van kunstenaars te zien krijgt, zijn de producten die af zijn, tot in de puntjes afgeregisseerd.
Michel Gondry is een frans scenarioschrijver (Versailles, 1963), die inmiddels ook een flink aantal films op zijn naam heeft; en veel videoclips van onder andere Björk, the Chemical Brothers, Oui Oui geregisseerd en geproduceerd heeft.
Nu was ik van plan om deze videoclips te nemen als beginpunt voor mijn uiteenzetting over Michel Gondry.

Het bleek erg moeilijk om een ingang te vinden in deze perfectie. De video's zijn fantastisch, maar een dergelijke constatering levert geen stof voor gesprek op.
De vraag die wél bij me opkwam naarmate ik meer videoclips bekeek die door Gondry gemaakt waren was: Hoe kan het dat je enerzijds de fantastische muziek van Björk hebt en anderzijds de idiote en perfecte videoclip die door Gondry gemaakt is. Dat zijn toch twee grootheden die elkaar bijna niet verdragen? Björk en Gondry, dat zijn twee werken naast elkaar. De muziek van Björk is in zichzelf al een eenheid, die niets van buitenaf nodig heeft en geen inhoudelijke inmenging verdraagt.
De clips van Gondry zijn prachtige staaltjes vakmanschap, ze zijn uitermate scherp geregisseerd en de interpretatie van de tekst is van een ongekend hoog niveau. Maar de clip blijft Gondry's werk, en de muziek van Björk blijft Björks werk.
Ik denk dat het schaars is dat in videoclips het werk van de muzikant en de videoclipmaker zo los van elkaar blijven staan.
En dat is misschien wel precies de kracht van het werk van Gondry. Hij respecteert de muziek zo erg dat hij in zijn videoclip alleen iets wil maken wat 'naast' dat werk kan komen te staan. Het domineert niet, de identiteit van de muzikant dringt juist in alle poriën van de clip naar buiten.

Het staat allemaal op spanning, omdat zowel Björk als Gondry overeind blijven, maar nergens wordt het een samenwerking waarin pragmatisch gewerkt wordt.
Zowel Björk als Gondry zijn absoluut, en de credits hiervoor geven we nu maar aan Gondry.

Hoewel dit een interessante constatering is, blijft de perfectie in het werk hardnekkig, en mis ik de rommel en de chaos, het hoe en waarom de verbindingen tot stand komen.
Ik zie in de Air France reclame hoe hij een vliegtuig van air France alles laat aanvullen en soepel laat verlopen.....maar hoe kom je tot die verbinding van gedachte en beeld?
Een vliegtuig dat een plukje haar afsnijdt, dat vliegtuig vond dat blijkbaar nodig....
Een vliegtuig dat landt op de plaat en daardoor de muziek weer laat komen.
Hoe komt hij aan die verbindingen, waarom is dat niet meer zichtbaar in het werk?

Nu kun je dat ook zien als een kenmerk van goed werk, dat het 'werk' niet meer te zien is. Maar ik ben erg geinteresseerd in de rotzooi die voorafgaat aan perfectie, en die shitzooi
die vond ik hier:
in One day bijvoorbeeld (bron Youtube)
Op de DVD 'The Work of Director Michel Gondry" staat een aardige verzameling van verschillende soorten werk van Gondry.
Kleine gekke animaties, grotere en meer ambitieuze projecten als de reclame van Smirnoff, en dan.....

Die idiote korte film over hoe Gondry achtervolgd wordt door zijn eigen vers gelegde drol.
One day is een fantastisch filmpje omdat hierin tot uitdrukking komt hoe je door allerlei gekke fantasieën te volgen, een ogenschijnlijk onzinnig verhaal kunt vertellen en je die vrijheid gewoon kunt permitteren.

Nu zou er een diepgaande beschouwing kunnen volgen over de drol die zijn maker achtervolgt. Ik zou óok nog een parallel kunnen trekken naar de kunstenaar die achtervolgd wordt door zijn werk, met als volgende onvermijdelijke stap dat het werk de kunstenaar dwingt om het werk te erkennen. Uiteindelijk gevolgd door de conclusie dat de kunstenaar wel de verantwoordelijkheid zal moeten nemen voor het gemaakte werk. En dat alleen maar om uit te komen op het onvermijdelijke, na veel crap, shit en ellende: het werk gaat dicteren hoe de kunstenaar verder moet leven en werken.

maar helaas
dat gaan we niet doorvoeren, een dergelijke hysterische bewering

DELETE
KLIK

SEND

3 oktober verder
probeer je gedachtes eens te laten gaan over hoe je op een associatieve manier een verhaal kunt maken van een simpele fantasie die je soms tussendoor wel eens hebt,
voer een idiote fantasie eens door en post m hier als reactie of neem m mee naar de academie komende zaterdag

woensdag 23 september 2009

Poëtische Logica

In zijn boek 'De Verzegelde Tijd' (historische uitgeverij Groningen, 1984), vraagt Andrei Tarkovski (filmregisseur) zich het volgende af:‘Waarom bestaat kunst?Wie heeft haar nodig en is ze wel nodig?’

De vraag is schrikbarend eenvoudig, het is de vraag die je je als kunstenaar niet wil stellen.De vraag die lijkt op; 'waarom bestaan we?' 'Is er een hemel, is er een hel, bestaat God?' In die orde van vragen valt deze vraag omdat Tarkovski hier het bestaansrecht bevraagt van dat wat de vorm heeft aangenomen van religie. Wij geloven in kunst, en precies daarom mogen we deze vraag niet stellen.

Want wat als het antwoord luidt dat kunst niet nodig is? Niet van belang zou zijn?

Wij willen dit niet bevragen, we willen niet overwegen dat het een vergissing is geweest om ons leven te geven voor de kunst. Maar die houding, angstig en ontwijkend van aard, kenmerkt de kunstenaar die angst heeft. Angst om te zien dat hij een mens is met een verleden, een mens met menselijke trekken. Tarkovski is een filmregisseur geweest die op ongekende wijze begrip heeft getoond voor de menselijke natuur. Hij heeft in zijn films alles laten zien, en daarin geen oordeel gevormd. Moord? Dood?Verval?...... Hoort bij het leven. Tarkovski is een regisseur die heeft geprobeerd om inzicht door te geven, inzichten die hij opgedaan heeft in het leven. In de harde confrontatie met een wereld in oorlog (tweede wereldoorlog)
Vol empathie keek Tarkovski naar het leven om zich heen, hij registreerde en gaf het weer terug via zijn werk.

Terug naar de vraag waar we mee begonnen:
Waarom bestaat kunst? Waarom leven we in een tijd waarin we ons die vraag moeten stellen?Het is onbegrijpelijk dat je je dat af moet vragen, waarom kun je er niet vanuit gaan? Waarom kun je niet simpelweg aannemen dat de kunstenaar de rol van de profeet op zich mag nemen en een visie of visioen mag verkondigen? Die film, die film vol van suggestie en beelden, poëzie,een landschap, een veld, de mist, de pijn, de angst, een klein moment van extase voordat alles ineenstort.

Waarom bestaat kunst? De vraag waarvan ik me afvraag of het mogelijk is om hierop een volledig antwoord te formulerenen. Ik kom er achter dat ik het met woorden niet red.
Misschien is het ook geen goede vraag, maar daarmee niet verkeerd om de vraag wél te stellen.

Ik heb op dit moment geen antwoord, maar
het antwoord van Tarkovski is helder;
'In ieder geval staat het voor mij vast dat kunst, die niet enkel als waar geconsumeerd wil worden, als doel heeft de zin van het leven te verklaren, duidelijk te maken wat de reden en het doel van het bestaan op deze planeet is;
of als ze niet verklaart, de mensen toch te confronteren met deze vragen.'
(quote: Tarkovski: de Verzegelde Tijd, 1984, pag 35)

De zin van het leven verklaren door via je werk een spiegel te zijn van dat wat jij hebt meegemaakt.
Je spiegelt niet alleen de wereld zoals jij die meemaakt, maar vooral werk je mee aan een database die lang geleden gestart is.
Je maakt je werk niet zonder enig verleden, je staat in een traditie van mensen die denken met hun hart

Denken met je hart als uitgangspunt.
Een ander soort logica, logica die niet logisch is zoals wij doorgaans logisch interpreteren.
Hoe ziet dat eruit?

Tarkovski pleit in zijn boek, de verzegelde tijd, voor 'poëtische logica'
in de komende beschouwingsles bekijken we een stuk uit Tarkovski's film, 'De Spiegel'
In De Spiegel komt de poëtische logica die Tarkovski voor ogen had, maximaal tot uitdrukking.

'Gedachten ontstaan en ontwikkelen zich volgens bijzondere wetmatigheden. En om deze tot uitdrukking te brengen, zijn soms vormen nodig, die afwijken van rationele constructies. Naar mijn mening staat de poëtische logica veel dichter bij de wetmatigheden van het denken en het leven dan de logica van de traditionele dramaturgie. Intussen wordt de methode van het klassieke drama al jarenlang als het exclusieve model gebruikt voor de vormgeving van dramatische conflicten.

Poëtische verbindingen hebben een sterkere emotionele werking een activeren de toeschouwer; hij wordt meegevoerd om het leven te onderzoeken, maar zonder de hulp van een vooropgezette uitkomst of van de dwingende aanwijzingen van de auteur. Hij kan slechts met datgene waarover hij zelf beschikt de diepere zin op het spoor komen van de getoonde complexe verschijnselen.

De gebruikelijke lineaire logica in de opeenvolging van gebeurtenissen lijkt verdacht veel op de bewijsvoering van een wiskundige stelling.
Associatieve verbanden kunnen daarentegen een rationele en een gevoelsmatige beoordeling van het leven combineren, en bieden de kunst daarom onvergelijkbaar veel mogelijkheden.'
(quote: Andrei Tarkovski; uit 'De Verzegelde Tijd' 1984, pag 20)

Waar je over na kunt denken is of je je eigen gevoelswereld zou kunnen vormgeven. Hoe zou je dat doen en hoe zou dat eruit zien?
Kun je je iets voorstellen bij een 'poëtische logica'?

als je bezig bent invulling te geven aan je individuele traject, dan zou dit een goede ingang kunnen zijn om aan het werk te gaan.


zaterdag 19 september 2009

praktijkles 19 september

Modeltekenen/ docent Jerry Veldhuizen









Portretboetseren/ docent Edo van Doorne










zondag 13 september 2009

3) Muisgrijze Fiat, saai en klein maar wel betaalbaar! (19 september)




1) Fiat reclame 2008
2) Ford reclame ca. 1940
Shiny Happy People!
Kun je gelukkig worden zonder auto? Kun je gelukkig worden zonder déze auto?
Als je deze reclame mag geloven is een auto een basisvoorwaarde voor geluk.
Sterker nog, déze auto's vervullen je basisbehoefte.

Ze zijn alles wat je nodig hebt.

There's a Ford in your Future!

Deze twee reclame boodschappen stammen uit twee verschillende perioden.
Je zou niet verwachten dat twee reclames die bijna 70 jaar verschillen, zo op elkaar lijken!
Hoe is het mogelijk dat deze reclames als twee druppels water op elkaar lijken?
En welke boodschap wordt verkondigd?

Wat voor conclusie kun je trekken uit het feit dat ze zo op elkaar lijken ondanks het feit dat er 70 jaar tussenzit?

Om deze beelden te begrijpen moeten je ze ontleden, uit elkaar trekken.
Uit welke onderdelen bestaan deze beelden?
SLOGAN
Een goede slogan plakt, kleeft, krijg je niet meer uit je hoofd.
En deze reclames hebben een catchy slogan.
Maar wat zeggen ze nu eigenlijk met die slogan?

Fiat:
You Are, We Car

Ford:
There is a Ford in your Future


Ze zeggen:
wij hebben iets dat JIJ móet hebben, het moet. Je kunt niet zonder, jij hebt niet alleen ons product nodig.....je hebt ONS nodig, Ford persoonlijk, Fiat persoonlijk.

There is a Ford in Your Future,
zij weten iets wat jij nog niet weet.
Ze kunnen dus in jouw toekomst zien, en dat zie je niet alleen aan de tekst maar ook aan de glazen bol in de Ford reclame.

Een opvallend verschil tussen de Ford en de Fiat reclame is dat de Ford reclame een meer illustratief karakter heeft. Het verhaal wordt door beeld ondersteund en aangevuld. In tegenstelling tot de Fiat reclame die meer werkt met suggestie dmv taal.

Dit verschil heeft onder andere te maken met de tijd waarin geadverteerd werd.
In de jaren 40 waren de reclames niet ook op tv te zien, het beeld dat gedrukt werd, moest alles zeggen.

Fiat's reclame van 2008 staat niet alleen in een tijdschrift afgedrukt, maar wordt ondersteund door reclame langs de weg op een billboard. Fiat vind je ook terug op TV in een commercial en hoogstwaarschijnlijk in een hoek van je gmail account.
Daarom is de Ford reclame uit 1940 meer ondersteund met beeld, omdat het alles in 1 móest zijn.

Dit verklaart deels het verschil, dit én het feit dat onze smaak veranderd is.
Nu zijn de reclames cleaner en strakker dan vroeger.
In welke reclames wordt nog getekend?
Photoshop is het toverwoord in 2008.

Slogan dus. Een vervelende sticky slogan.

Het Product
In dit geval: de auto
Hoe wordt de auto weergegeven, en welke suggestie gaat daarvan uit?
De auto is in haar meest perfecte, smetteloze toestand. Mooier dan in de reclame zal de auto niet worden.

Glanzend, groot, gestroomlijnd. In het middelpunt van de belangstelling, letterlijk ook in het midden op het blad.
In 1940 de kleur rood, want rood is sexy, stoer en gedurfd. Waarschijnlijk kwam deze reclame van Ford net na de tweede wereldoorlog uit. De reclame suggereert een mooie verwachtingsvolle toekomst. En in die toekomst hoort een Ford om te vieren dat alles weer goed gaat.

In 2008 de kleur zilver, want zilver is cool, vastberaden, zakelijk, strak.
Een zakelijke bescheiden auto, waar je mee gezien kunt worden.
Doelgroep
Een advertentie is altijd op een bepaalde doelgroep gericht.
Met die doelgroep wordt rekening gehouden, reclame makers proberen in de huid van hun doelgroep te kruipen en hun geheime verlangens te ontdekken.

De Ford man wil met zijn lieve mooie sexy vrouw lekker erop uit, genieten en zijn nieuwe auto showen. Dat is wat de Ford man wil.

'Young looking with lots of Hustle' (Ford)
Wie ziet er nu precies jong uit, met lots of Hustle?
De auto? De eigenaar van de auto?

'Toe aan een kleine Egoboost?' (Fiat)
onderschat het woord 'kleine' niet.
Niets wordt aan het toeval overgelaten, alles is gezien in deze reclames.
De doelgroep van Fiat, is de middenklasse man die een auto wil die wel stoer genoeg is om mee naar zijn werk te rijden maar ook groot genoeg voor zijn gezin.
En dat allemaal voor een acceptabel prijsje.

De grote zakenman koopt geen Fiat, en dat wil Fiat ook helemaal niet.
Toe aan een kleine egoboost? Je voelt je overal ondergeschikt aan, aan je vrouw en aan je werkgever, zelfs je kinderen kun je soms niet de baas.
Maar in je nieuwe Fiat, daar voel je je even nét wat belangrijker.

Koppeling van gevoel aan materie
En wat voel je als je in die auto zit?
Juist, je bent volmaakt gelukkig.

Althans, in de Ford dan.
In de Fiat reclame wordt het niet zo letterlijk weergegeven, maar komt de suggestie van geluk terug in de tekst die ernaast staat.
Fiat suggereert wel letterlijk dat zij je een egoboost kunnen geven.

Hoewel ik niet wil generaliseren, doe ik het nu toch om mijn punt te onderstrepen:
Vrouwen hebben de neiging om emoties aan eten te koppelen. Zo is chocolade dan ook het ultieme troostvoer. Je voelt je rot? chocolade helpt, echt

Zou deze reclame er dan vanuit kunnen gaan dat mannen ook gevoelig zijn voor een dergelijk mechanisme?
Als je deze auto hebt, nou dan gaat er in ieder geval zomaar weer een heleboel de goede kant op.

Reclames gaan in op de angsten en verlangens die we onbewust hebben. We willen gezien worden, aangesproken worden op onze goede smaak. 'Mooie auto heb je, wat een gave jurk, wat een mooie I-phone'
Hoe vaak complimenteer je iemand niet met zijn nieuwigheid? Wat zeg je met zo'n compliment eigenlijk?
Mijn idee? je complimenteert hem of haar met het feit dat hij of zij er bij hoort.
Stereotypen
In reclame wordt gewerkt met stereotypen.
Reclame is gericht op de massa, en zeker nu reclames met gemak via tv en internet de hele wereld over kunnen gaan.
Er wordt verschrikkelijk gegeneraliseerd, zodat bijna iedereen er wel iets van zichzelf in herkennen.

Denk aan de reclames van Lóreal, waarin steevast de laatste opmerking 'You're worth it' klinkt.
Dat is waar het om draait, als jij ook maar een greintje zelfrespect hebt, dan koop je dát product.
Want je bent het waard.
Elke vrouw zal zich waarschijnlijk iets aantrekken van deze uitspraak (vergeef me dat ik generaliseer, dit onderwerp wakkert die neiging in mij aan).
We willen 'ons' belangrijk voelen, iets betekenen.
Daar hebben mannen waarschijnlijk ook last van.
Iets waard willen zijn.

Mijn stelling aan het eind van deze blog:
Zou je als reclamemaker reclame kunnen maken zonder te mikken op de angsten en onbewuste verlangens van je doelgroep?
Kom maar op met die alternatieve slogans!





2) Beschouwing? Wasda?

Tijdens de korte beschouwingslessen krijg je handreikingen om beelden te leren lezen. We bekijken videoclips van Björk, the Chemical Brothers, en the White Stripes. Je maakt kennis met Michel Gondry, en analyseert de boodschap van een Air France reclame.
Je kijkt in ‘de Spiegel’ die Andrei Tarkovski je voorhoudt en ziet hoe een horrorfilm van Stanley Kubrick door een recut van de trailer ineens een romantische comedy kan zijn.
Hoe kan dat? Welke middelen heeft de kunstenaar tot zijn beschikking om een verhaal te vertellen, te manipuleren en om te vormen?

Het verhaal dat door het werk verweven zit, als uitgangspunt voor een reis door een prachtige wereld aan dingen die gemaakt zijn.
Je maakt kennis met Louise Bourgeois, een invloedrijke kunstenaar die haar leven tot uitgangspunt voor haar werk heeft verklaard.
En hoe zit dat nou met roeping? Is het echt zo romantisch om kunstenaar te zijn? Moet de kunstenaar zijn roeping zo serieus nemen en zijn leven er voor geven?De dichter Poesjkin zou beweren van wel.

(……)
Als een lijk lag ik in de woestijn,
Toen de stem van God mij riep:
‘Profeet sta op, kijk en luister:
Wees vervuld van mijn Wil,
Trek heen over landen en zeeën,
En ontsteek met het Woord
Het vuur in ’s mensen harten’.
(citaat uit een gedicht van Poesjkin, dat als opdracht in het boek ‘De Verzegelde Tijd’ van Andrei Tarkovski geschreven staat)

Dat is een fikse opdracht voor een dichter, zou ik zeggen. En redt het kunstenaarschap je echt van een leeg en betekenisloos leven? Dat zijn sterke beweringen!
Dit citaat uit een gedicht van Poesjkin haal ik aan om je te laten zien dat passie een onmisbaar element is van kunst. Dat het niet het maken van een beeld is, op een verstandelijke manier, maar dat je er in moet geloven,
met inzet van je hele wezen, je hele leven.

Het epigram van de film Metropolis (1927) luidt als volgt:

‘The Mediator between Head and Hands must always be the Heart’

De bemiddelaar tussen je hoofd en je handen, moet altijd je hart zijn. (vrije vertaling)
Wat voor consequenties heeft deze uitspraak?
Zonder passie is je verhaal, je beeld nikszeggend.
Vat het vertellen van een verhaal niet te letterlijk op, een verhaal kan op zoveel manieren een weg vinden om verteld te worden:
En als het verhaal goed verteld wordt, dan raakt dat mensen, dan raakt dat je aan, verandert het je leven:

“Ik ben de afgelopen week maar liefst vier keer naar uw film geweest. En ik ben niet naar de bioscoop gegaan om alleen maar te kijken, maar om tenminste een paar uur lang echt te leven, en temidden van echte kunstenaars en echte mensen te zijn.
Alles wat mij kwelt en wat ik mis, wat mij weemoedig stemt, waar ik opgewonden van raak, waar ik het benauwd van krijg, waar ik van walg en waar ik opgewekt en warm van word, alles wat mij werkelijk doet leven, en wat mij laat sterven- dat alles heb ik als in een spiegel in uw film gezien. Voor het eerst werd een film voor mij een realiteit en dat is precies de reden waarom ik uw film wil zien, het is voor mij een levensbehoefte geworden.”
(citaat uit de Verzegelde Tijd, van Andrei Tarkovski, pag 12, een arbeidster schrijft een brief naar Tarkovski na het zien van zijn film ‘De Spiegel’)

En lees eens deze reactie op dezelfde film:

‘Er bestaat een andere taal, een andere manier om elkaar te begrijpen.
Door gevoelens en door beelden. Deze doorbreken het isolement en verenigen wat gescheiden is. De Wil, het gevoel, de emoties nemen de belemmeringen weg tussen mensen die aan weerszijden van het spiegelglas stonden, aan weerskanten van de deur. Het kader verdwijnt en een wereld die van ons was gescheiden, dringt in ons door en wordt werkelijkheid’(….)
(citaat van een brief aan Tarkovski, waarin een vrouw haar ervaring van het werk van Tarkovski beshrijft, uit de Verzegelde Tijd, pag. 12)

We bekijken reclames met lichte boodschappen en we bekijken KUNST, groots en meeslepend.
Allerlei aspecten van het kunstenaarschap komen aan bod, en zo krijg je als vooropleidingstudent een genuanceerd beeld van wat het betekent om met kunst bezig te zijn

om over na te denken: wat heb je nodig om kunstenaar te zijn, welke eigenschappen moet je hebben?





1) Let The Games Begin

Nu de toelatingsgesprekken achter de rug zijn kunnen we aan het werk!
De zaterdag van de vooropleiding verloopt volgens het volgende patroon:
We beginnen met een half uur tekenen naar de waarneming, waarin we aan de basis beginnen.
Het tekenen om de dag op te starten is net zo onmisbaar als een goed ontbijt, het sterkt je lijf en scherpt je geest. De dag beginnen met tekenen is een concentratie-oefening en een manier om je, stukje bij beetje, intensiever te leren kijken.

Na het tekenen krijg je in de grote collegezaal een korte kunstbeschouwingsles.
Deze lessen draaien om de vraag: ‘Hoe kunnen beelden verhalen vertellen?’

Na de beschouwingsles begint de praktijkles die het grootste gedeelte van de dag in beslag neemt.
Je maakt kennis met alle aspecten van het studeren aan de academie.
Je krijgt lessen zoals die op de academie gegeven worden. De vooropleiding werkt met gastdocenten die zeer uiteenlopende opdrachten geven. Je maakt kennis met alle afdelingen, en kunt al je vragen stellen.
Zo raak je alles even aan, en proef je aan het studeren.

Ook kun je een individueel traject volgen door een dummy bij te houden. De dummy kan een soort tekendagboek worden waarin je je interesses uitdiept en probeert om verder te komen zowel op technisch als inhoudelijk vlak.

De dag wordt meestal afgesloten met een werkbespreking waarin je werk bekeken wordt en je tegelijkertijd leert om te reflecteren op je eigen werk en het werk van je medestudenten.

Deze blog heeft de functie van een trailer.
Lees de blog en je weet waar de komende beschouwingsles over zal gaan. Een paar dagen voorafgaand aan die les, is hier een nieuwe blog te vinden.

De inhoudelijke en beschouwelijke kant wordt ook teruggekoppeld naar de praktijklessen, de lessen die jullie al gehad hebben of de lessen die nog gaan komen.

Elke blog wordt afgesloten met een stelling of vraag. Voel je vrij om hierop te reageren, het zou interessante discussies op kunnen leveren!