12 december Interieur Architectuur/ Erik de Leeuw&Jesse van Lienen

zoektocht naar ruimte als menselijke ervaring/ tekst Nelleke Hendriks

Het heelal bestaat uit alle materie en energie om ons heen. Wij zijn in het heelal. Of, anders gezegd, wij zijn in het geheel van tijd en ruimte. Hoewel we dat heelal een raadsel vinden, proberen we ons toch een plek te geven in onmetelijke tijd/ruimte, we zoeken naar geborgenheid daarin. Zo proberen we te leven in een omgeving waarin we afstanden ervaren, materie onderscheiden, maten ontdekken, betekenissen opslaan, herinneringen hechten, esthetiek ontdekken.

Bij dat proces van toe-eigenen van onze omgeving tot een persoonlijk universum zijn architecten behulpzaam. Maar nog belangrijker zijn de interieurarchitecten, zij laten ons naar binnen. Om hun werk te kunnen doen werken ze met materie en energie, ze organiseren hoogte, breedte, diepte en beweging (4 dimensies) van de gebouwde omgeving en de praktische inrichting van plekken en erbij passende functies .

Maar voordat ze dat doen, verdiepen ze zich in iets dat veel belangrijker is: ruimtebeleving (ervaring van ruimte). Voor dit aspect kunnen ze vaak terecht bij beeldende kunstenaars, die zich in hun werk ook bezighouden met ruimtebeleving en de verbeelding daarvan.

Muli-talent David Bowie brak in 1969 door met zijn nummer Space Oddity, over een ruimtevaarder, die helemaal uit zijn dak gaat van ruimtebeleving, en aan het einde van het lied zijn geborgen plek verlaat, omdat het ruimteschip defect raakt. Hij stapt de ruimte in en de geborgenheid uit. Dit alles wordt in onversneden jaren '60 esthetiek verbeeld in de clip. Bowie wist natuurlijk destijds niet dat zijn nummer na 40 jaar nog springlevend zou zijn, en tot een icoon van de popmuziek zou worden, of wel?

architectonisch tekenen met Jeroen Molenaar en Edo van Doorne/ 21 november

Grafisch Ontwerpen: Peer Dobbelsteen en Désiree Post

War is Over! if you want it

'War is Over!
If you want it, Happy Christmas from John and Yoko'

December 1969, deze tekst staat op billboards die in elf grote steden over de hele wereld opgehangen worden.

In maart 1969 hielden John Lennon en Yoko Ono hun 'Bed-In' in het Amsterdamse Hilton hotel.
Het was hun manier om op vreedzame wijze te protesteren tegen de oorlog (Vietnam) en hun poging om op deze manier vrede te promoten.
Ze zaten een week in bed, en praatten als 'Engelen' over oorlog, vrede. De pers werd uitgenodigd tussen negen uur s ochtends en negen uur s avonds.

De week erop brachtten ze door in een hotel in Montreal. Toen een journalist hen vroeg waarom ze dit deden was Johns antwoord:'All we are saying, is give peace a chance'. Dit nummer werd in de hotelkamer opgenomen en zou later een veel gebruikt gegeven worden om protest acties kracht bij te zetten.
Deze Bed-In genereerde enorme aandacht voor de Vietnam oorlog en voor het debat over Vrede. Dit gegeven is later door veel kunstenaars in allerlei protesten opnieuw geïnterpreteerd en gebruikt.

Maar waarom hebben we het over John Lennon?
Vandaag zette ik de tv aan en keek even snel bij de headlines:

Directeur Diouf van de VN voedsel- en landbouworganisatie FAO roept op tot een wereldwijde 'hongerstaking'.

Door een dag niet te eten kunnen mensen zich volgens hem solidair verklaren met de ongeveer 1 miljard mensen wereldwijd die echt honger hebben, zegt Diouf.

De 'hongerstaking' zou komend weekend moeten worden gehouden. Zelf gaat de VN-topman vanaf zaterdagmorgen 24 uur vasten. '

En het trof me dat ik dacht, 'maar wat voor nut heeft het?'
Mét dat ik me realiseer me dat er een appèl wordt gedaan op mijn solidariteits gevoel, komen er gelijk kritische vragen op.
Ik vraag mezelf af of dit de meest zinvolle actie zou zijn om meer aandacht (en financiele middelen) te genereren voor de mensen die honger lijden.

Zou een kunstenaar niet een meer creatieve manier weten om te protesteren tegen honger? Want laten we wel zijn, een dag niet eten is niet echt een bijzondere actie.
We voelen dan ook niet écht mee met mensen die honger hebben, we laten hooguit zien dat we solidair zijn.
De mensen die honger hebben staan niet te applaudiseren langs de zijlijn.

Een kunstenaar kan dit gegeven wel opvatten als onderdeel van zijn 'taak'
Zoals John Lennon en Yoko Ono een nummer konden schrijven en opnemen en vervolgens een lied de wereld in brengen dat ook daadwerkelijk een functie heeft gehad in de protesten tegen oorlog en vóor vrede. Op dit moment wordt zelfs de opbrengst van het opnieuw uitgebrachte 'Give Peace a Chance' aan het Vredesfonds van de VN doorgegegeven.
Dat is in alle opzichten een constructieve, kritische en creatieve manier van strijd voeren.
Je stelt je als kunstenaar ook onafhankelijk op en maakt optimaal gebruik van de rechten en de vrijheid die je hebt.

Hoe heeft een hongerstaking zin in het verband met het bestrijden van de honger?
Ik kan natuurlijk wel indirecte verbanden vinden, het zou heel wat uitmaken als de westerlingen een dag niet aten.
Maar de actie an sich geeft geen bijzondere waarde of betekenis, meer dan 'wij zijn solidair'

En kunstenaars kunnen zo veel meer.
Kijk naar Live Aid, in de jaren tachtig, en wat voor prachtig concert die actie op heeft geleverd. En dat nummer; 'We Are the World'
Ik bedoel, we zijn 30 jaar verder en dat nummer kan ik nog steeds ophoesten en uit volle borst meeschreeuwen.
Zo'n intiatief en zo'n nummer; dát raakt mensen en dan stromen de dollars binnen.
Kijk, en dáar kunnen de hongerigen wat mee.

De kunstenaar staat niet los van de maatschappij, de kunstenaar kan invulling geven aan solidariteits acties op kritische en creatieve wijzen die effectiever kunnen zijn dan wat Diouf op dit moment zal bereiken met zijn hongerstaking.

Dus gaan we wel of niet eten zaterdag?
Ik zeg, kom maar op met die lunch en laten we al etend brainstormen over hoe we een bijdrage kunnen leveren, als kunstenaars-van-de-toekomst, aan het voorkomen en mogelijk oplossen van de honger in de wereld.
Want dat staat voorop, honger in deze tijden is onacceptabel.
Maar meehongeren is, in my humble opinion, zinloos en leeg.

Wat heeft een kunstenaar te maken met het oplossen van de honger en de oorlog in de wereld? Precies dit dus, dat we creatief en kritisch om kunnen gaan met deze gegevens en er een vorm of beeld voor kunnen vinden die niet alleen ons menselijk verstand stof tot nadenken geeft, maar ook onze harten raakt.
Want dat is uiteindelijk een krachtiger manier van communiceren.
Die hongerstaking zijn we volgende week weer vergeten, maar 'Give Peace a Chance' is na 40 jaar nog steeds actueel.

Had ik Dioufs telefoonnummer maar.

Grafisch Ontwerpen: Peer Dobbelsteen en Desiree Post

Dydima of Google en de kwestie van het 'goede' ontwerp

Google is geweldig
Ik vat Google op als een orakel.
Google beschikt over profetische gaven.
Als ik een vraag heb waar ik echt geen antwoord op kan vinden, dan ga ik voor mijn beeldscherm zitten en typ de vraag in op Google.

Zo was ik bezig met de vraag:
Wat is een goed (grafisch) ontwerp?

De vraag die zo simpel lijkt levert alleen maar ingewikkelde antwoorden op in mijn hoofd. In alle gevallen komen er heel veel gedachten langs, teveel gedachten.
Hoe kan het dat ik, na jarenlang intensief mijn hersens kraken over vormgeving en inhoud, nog steeds geen simpel en doeltreffend antwoord kan geven op de vraag wat een goed ontwerp is?

Daarom wend ik me tot Google.
Google maakt het spannend.
Je krijgt 185.000 treffers en google doet daar 0,32 seconden over.
De wanhoop slaat toe. Google doet 0.32 seconden over een vraag die ik in tien jaar tijd niet afdoende heb kunnen beantwoorden.

Mijn oog valt op logoblog, waar de vraag gesteld wordt 'wat is een goed logo?'
ik citeer:

'Een goed logo is onderscheidend, passend, praktisch, grafisch, eenvoudig van vorm en brengt een duidelijke boodschap over.

En zijn vijf principes die je kunt volgen om er zeker van te zijn dat een logo hieraan voldoet:

Een effectief logo is:

• simpel
• gedenkwaardig
• tijdloos
• veelzijdig
• geschikt

end of quote'

glazig kijk ik voor me uit.
There you have it
Een goed logo is een eitje

een goed antwoord is een eitje
een goed antwoord is simpel
google holds all the answers

je zou bijna denken dat zelf nadenken zwaar overschat wordt

maar zoals bij elk orakel moet je als vragensteller (of antwoordenzoeker) nog wel de capaciteiten en kwaliteiten hebben om de informatie juist te interpreteren.
Gelukkig, Google geeft zelf al zijn grenzen aan.
Wat heb je nou aan 185.000 mogelijke antwoorden?
het duurt 0,32 seconden om ze te genereren en een lifetime om ze te ontcijferen

een goed grafisch ontwerp is simpel, praktisch, passend, tijdloos, veelzijdig, gedenkwaardig

de mantra van de week
Maar.................
is mijn vraag nu beantwoord? we zullen het weten tegen de tijd dat ik voor mijn nieuwe doek sta en zoek naar het nieuwe schilderij

wat is een goed ontwerp?
wat is een goed schilderij?
wat is een goed beeld?
wat is goed?

het komt altijd weer op hetzelfde neer

Google

31 oktober: Harro van Aalderen & Lobke Meekes (foto's van Lobke Meekes)

17 oktober Stilleven Schilderen

Stilleven schilderen met Hans Dingjan, docent aan de academie, afdeling illustratie
samen met Jasper Rietman, 4e jaars student illustratie

I had a flashback of something that never existed

'Drawing from the Modern: 1880-1945' ,Museum of Modern Art, 2004

Louise Bourgeois
Inmiddels 98 jaar oud, geboren in 1911 (française), woont en werkt nog steeds in New York City.

Bourgeois is een kunstenaar die pas laat naam maakte met haar werk. Om de een of andere onduidelijke reden werd de kwaliteit van het werk pas gezien en erkend toen Bourgeois al ruim 50 jaar oud was.

Louise Bourgeois is leuk, een tik ondeugend, erg zelfbewust en intelligent.
In de documentaire die Nigel Finch in de jaren negentig over haar maakte komt alles over Louise Bourgeois aan bod. Het is een intiem portret waarin Finch haar op de huid zit, en Louise hem toelaat zonder reserve.
Ze vertelt openhartig over haar jeugd en over haar vader die vreemdging met de nanny.
Ze vertelt hoe ervaringen in haar jeugd haar werk beïnvloed hebben en nog steeds beïnvloeden.

In de documentaire spreekt ze over de motivatie voor haar werken, ze vertelt dat ze boos is, woedend eigenlijk. Door de documentaire heen zien we haar dan ook regelmatig werk vernietigen, en vertelt haar assistent dat hij haar werk regelmatig voor haar destructieve impulsen moet behoeden.

Ontroerend is het om te zien hoe Bourgeois met liefde over haar werk en leven vertelt.
Ze vertelt vol compassie naar zichzelf toe, ze toont begrip voor haar onvolkomenheden en integreert dat begrip in haar beelden.
Maar, hoe therapeutisch verantwoord dit ook mag zijn, het verhaal is niet het enige dat interessant is aan het werk.

Het werk is divers, er zijn prachtige intieme tekeningen zoals de tekening die hierboven te zien is. Een tekening die volledig op zichzelf kan bestaan, een tekening die van ver lijkt te komen en zicht biedt op een andere ruimte, een andere wereld.


Meer bekend zijn de grote installaties van 'cellen', en de installaties met gigantische spinnen. Installaties die gaan over de verhoudingen tussen mensen, in het bijzonder haar en haar familie leden. Grote glazen bollen die symbool staan voor de mensen die volledig in hun eigen wereld opgesloten zitten en elkaar niet kunnen horen of begrijpen.

Het zijn emotionele beelden, vol van betekenis en verdriet.
Maar ze zijn tegelijk ook spannend, vol passie en indrukwekkend.
Bourgeois is een kleine vrouw, die grootse dingen gemaakt heeft.
Een kunstenaar die haar leven als voedingsbodem gebruikt voor het werk dat ze maakt.
De bron is onuitputtelijk, elke dag is er een om te werken.
Werken is leven, leven om te werken.


In de Fundatie in Zwolle was recent een tentoonstelling van 'Artist Books' te zien en daar liep ik onvermoed tegen een kunstenaarsboek van Bourgeois aan. Een boek waarvan alle bladen apart opgehangen waren, prachtige bladen met stoffen en geweven draden, ontroerend, gevoelig en subtiel.
Ik werd getroffen, en nog meer geraakt door de tekst die in het midden hing:


"I had a Flashback of something that never existed"
louise bourgeois


Dit omvat het onuitsprekelijke, dat wat ik niet kon verwoorden en waarvan ik ook niet wist of er woorden voor waren: het vermoeden van dát waardoor je maar blijft werken. Omdat je weet dat het er is, moet zijn, bestaat of bestaan heeft.
Elke dag verlang je weer naar het maken van dat wat je eigenlijk al gezien hebt, en voor een theoreticus zullen deze woorden wellicht dramatisch klinken. Maar voor mij, als 'kunstenaar' (ik houd niet van de term kunstenaar, goede kunstenaars vertonen geen kunsten, maar laten het leven zien....maar hoe noem je dat dan? bij gebrek aan beter, dus deze benaming 'kunstenaar') is het een verademing om in woord te zien wat in het hart voelbaar is. Een diep verlangen, terug naar iets wat je onmiddelijk herkent als het zich in je werk of in ander werk aan je voordoet. En bij Louise doet het zich voor, en is het een grote bron van inspiratie.


Louise Bourgeois is fantastisch.
Ongenuanceerd, en alleen maar mijn mening
maar ze is het gewoon:
fantastisch

De ruimte in de mens: Voyager Golden Record

In 1977 lanceerde Nasa Voyager 1 en 2. Aan boord van Voyager bevonden zich metalen platen, grammofoon platen. Deze platen bevatten informatie over het leven hier op aarde. De platen staan ook wel bekend als 'Voyager Golden Record'.

De informatie was bedoeld voor buitenaardse levensvormen, die intelligent genoeg zouden zijn om onze informatie te lezen en te begrijpen. Het was een hoopvolle missie, waarin rekening gehouden werd met het feit dat de aarde misschien al niet meer zou bestaan tegen de tijd dat de informatie over ons mensen en onze wereld de buitenaardse intelligentie zou bereiken.
De boodschap van de toenmalige secretaris generaal van de VN op de plaat, gericht aan hen die de platen ontcijferd en bekeken hebben duurt 1 minuut en eindigt met de volgende woorden:
'and it is with humidity and hope that we take this step'

Prachtig,
with humidity and hope
Bescheidenheid en hoop.
Prachtig.

Op de plaat staan meer dan 100 afbeeldingen, de afbeeldingen variëren van prachtige foto's van de aarde, tot in diagramvorm weergegeven omschrijvingen van bijvoorbeeld ons DNA of de conceptie.
De platen bevatten prachtige stukken muziek, variërend van een russisch koor tot een stuk van Bach.
Alles bij elkaar geeft de Voyager Golden Record een zeer evenwichtig beeld van ons leven hier. Er is grondig nagedacht over de vraag hoe je een beeld van de mens de ruimte instuurt.

Curieus echter was het gevoel nadat ik de inhoud van de plaat meerdere keren bekeken had.
De reeks beelden geeft een hoop technische informatie over hoe ons lichaam in elkaar steekt, en de foto's geven een indrukwekkend beeld van onze leefomgeving.

Maar is dat wat het is om mens te zijn?
Ik besef dat ik een handicap heb in de evaluatie van dit materiaal.
Ik kijk als kunstenaar, ik kan de volgende vraag maar niet uit mijn hoofd krijgen....
Wat maakt een mens tot mens?
Hoe kan het dat op de plaat verder niet de relatie tussen voelen en denken, en denken en handelen is weergegeven?
Van de muziek kun je zeggen dat dit het dichtst in de buurt komt van het weergeven van een relatie tussen voelen, denken en handelen.
Ook het gebaar om een beeld van onszelf de ruimte in te sturen zonder te weten wat er van komt, getuigt van ambitie, nieuwsgierigheid en intelligentie.
We blijken ook behulpzaam, omdat we een naald bijgevoegd hebben en apparatuur plus gebruiksaanwijzing om de plaat te kunnen beluisteren en bekijken

Ik mis oorlog op deze plaat.
De vernietigingsdrift en de heerszucht.
De noodzaak van de dood.

Eigenlijk is het geen representatief beeld van wat we zijn: het is een beeld van wat we op ons best zijn.
Onwaarschijnlijk onrealistisch.

Maar ondanks dat is de Voyager Golden Record een prachtige set platen.
De videokunstenaar Steve McQueen heeft de film 'Once Upon a Time' gemaakt waarin hij de diagrammen zoals die gemaakt zijn door Jon Lomberg, als uitgangspunt genomen heeft en de beelden transformeert en vertraagd, vergroot en benadrukt heeft.
Het effect van deze behandeling is onder andere dat McQueen de relatie van de beelden onderling duidelijk maakt.
Bijvoorbeeld het idee van evolutie kun je wel min of meer bevatten door het zien van een opeenvolging van grafische beelden, maar de betekenis van dat wat evolutie is....dat zie je niet.
Dat we rechtop lopen, dat onze hersenen complexere functies hebben gekregen, dat we ons als mensheid ontwikkelen tot op het punt waarop we ons afvragen

is there anybody out there?

dat is een wonder
dat we in staat zijn, als mensheid om een beeld van onszelf de interstellaire ruimte in te sturen
dat is onbeschrijflijk
en het is mooi dat een dergelijke poging ook de vraag triggert, wat het dan precies is, dat mens zijn

hoe zou je een beeld van de mens kunnen maken en hem daarmee volledig recht doen? Hoe ziet dat eruit?
maak een beeld, geef een beeld en uploaden maar!
of stuur ze naar mijn mail en ik plaats ze!

3 oktober Praktijkles

Praktijkles 3 oktober
Gastdocent: Jeroen Molenaar

werken vanuit het platte vlak, een tekening: naar een ruimtelijke vertaling, ruimtelijke vorm

Praktijkles 3 oktober

docent: Harro van Aalderen

werken met een sjabloon